WODA DLA POKOJU

Często zapominamy o tym, że woda to jeden z najcenniejszych zasobów życia, niezbędny dla naszego przetrwania. Ta podstawowa substancja odgrywa kluczową rolę we wszystkich aspektach życia na Ziemi. W związku z jej fundamentalnym znaczeniem dla ludzkości oraz ekosystemów, co roku obchodzimy Światowy Dzień Wody, święto mające na celu podkreślenie konieczności ochrony, dostępu i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi.

Światowy Dzień Wody, obchodzony corocznie 22 marca, stanowi nie tylko okazję do refleksji nad wagą wody dla ludzkości, lecz także moment, aby podkreślić niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą jej nadmiar lub brak.

Tego dnia agenda ONZ ds. wody – UN Water publikuje Raport na temat Wody na Świecie, koordynowany przez Program UNESCO Oceny Zasobów Wodnych. Raport, który opiera się na informacjach dostarczanych przez państwa członkowskie, gromadzi aktualną wiedzę na temat stanu i strategii zarządzania zasobami słodkiej wody oraz dostępności urządzeń sanitarnych na globalną skalę. Ponadto, prezentuje przykłady modelowych praktyk i metod rozwiązywania kwestii związanych z wodą na poziomie lokalnym i regionalnym. Dzięki temu może stanowić cenne źródło informacji i inspiracji dla wszystkich instytucji podejmujących decyzje w dziedzinie zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi.

ONZ szacuje, że na świecie dostępu do bezpiecznej wody pitnej (czyli na stałe, na terenie własnej posesji, wolnej od zanieczyszczeń) nie ma ponad 2 miliardy osób. Z kolei 785 milionów nie ma dostępu do pitnej wody nawet w podstawowym zakresie. Chodzi o osoby, które muszą iść ponad 30 minut w jedną stronę do ujęcia wody lub pobierać ją z niezabezpieczonych źródeł, z narażeniem życia.

W tym roku Światowy Dzień Wody obchodzony jest pod hasłem: „Woda dla pokoju”. Gdy wody jest za mało lub jest ona zanieczyszczona albo dostęp do niej jest nierówny lub nie ma go wcale, mogą wzrosnąć napięcia między społecznościami i krajami. Ponad 3 miliardy ludzi na całym świecie jest zależnych od wody przekraczającej granice państw. Jednak spośród 153 krajów, które dzielą rzeki, jeziora i warstwy wodonośne ze swoimi sąsiadami, tylko 24 kraje mają podpisane umowy regulujące współpracę w ramach wykorzystania wód. Tym bardziej, w miarę nasilania się skutków zmian klimatu, istnieje pilna potrzeba zjednoczenia i kooperacji między krajami w celu ochrony i właściwego wykorzystania najcenniejszego zasobu – wody.

Wraz ze wzrostem populacji woda będzie zyskiwać coraz większe znaczenie w walce z ubóstwem i pogarszaniem się stanu środowiska. Współpraca dotycząca wykorzystania wody może zapewnić niezbędną odporność na ekstremalne zjawiska pogodowe i pomóc społeczeństwu w łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowaniu się do nich. Zdrowie publiczne i dobrobyt, systemy żywnościowe i energetyczne, produktywność gospodarcza i integralność środowiskowa – wszystkie opierają się na dobrze funkcjonującym i sprawiedliwie zarządzanym obiegu wody.

Oznacza to, że niedyskryminacja i równość w zapewnianiu dostępu do wody i urządzeń sanitarnych mogą mieć pozytywny wpływ na całe społeczeństwo. Kooperacja wokół zarządzania dostępem do wody pitnej może przerodzić się w pokojową współpracę we wszystkich sektorach. Współpracując na rzecz zrównoważenia praw człowieka i potrzeb każdego, woda może być siłą stabilizującą i katalizatorem zrównoważonego rozwoju.

W Afryce problem z dostępem do czystej wody pitnej jest szczególnie palący i dotyka wiele społeczności na kontynencie. Wiele regionów afrykańskich boryka się z niedoborem wody pitnej z powodu różnych czynników, takich jak susze, degradacja środowiska, brak infrastruktury wodociągowej oraz brak środków finansowych na jej rozbudowę i utrzymanie. Według analizy UNICEF, 10 krajów Afryki Zachodniej i Środkowej: Benin, Burkina Faso, Kamerun, Czad, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwinea, Mali, Niger, Nigeria i Somalia to obszar doświadczający jednego z największych na świecie zagrożeń bezpieczeństwa wodnego i negatywnego wpływu zmian klimatycznych. Problemem dla części tych państw jest także niestabilność polityczna i skutki konfliktów zbrojnych, które pogarszają dostęp do czystej wody i urządzeń sanitarnych.

Konsekwencje tego niedoboru są poważne, prowadząc do chorób związanych z brudną wodą, niedożywienia oraz ograniczonego dostępu do podstawowych potrzeb sanitarnych.

Jak wynika z raportu Światowego Instytutu Zasobów (WRI), zapotrzebowanie na wodę w Afryce Subsaharyjskiej wzrośnie do 2050 roku aż o 163 proc. To znacznie szybszy wzrost niż na innych kontynentach. Z kolei raport brytyjskiej organizacji Oxfam mówi, że do 2040 roku Afryka Wschodnia będzie mierzyć się z 8-proc. wzrostem opadów, co spowoduje cykl powodzi i susz. Grozi to 30-proc. wzrostem spływu powierzchniowego, co spowoduje wypłukiwanie składników odżywczych z gleby i niszczenie infrastruktury. Kryzys wodny w Afryce ma także spowodować wzrost zagrożenia malarią i zmniejszenie wydajności pracy.

Jednak problemy z dostępnością do wody nie występują wyłącznie w Afryce. Latem 2022 roku w Europie mieliśmy do czynienia z najgorszą od 500 lat suszą. Bardzo niskie sumy opadów i wyjątkowo wysokie temperatury doprowadziły do wyschnięcia wielu rzek i zbiorników wodnych.

Dlatego problem dostępu do wody już teraz budzi wielkie niepokoje. Zwłaszcza w Afryce mamy coraz częściej do czynienia z przypadkami, gdy grupy ludzi muszą przemieszczać się w poszukiwaniu bezpiecznego ujęcia wody. Z kolei, gdy na tym terenie zamieszkują inne ludy, a zasoby wody są ograniczone, może to powodować konflikty. Warto pamiętać, że nie są one niczym nowym - od 1950 roku mieliśmy około 40 konfliktów o wodę. Jednak ten problem wraz ze zmianami klimatycznymi będzie się pogłębiać. Zwłaszcza w miarę postępowania pustynnienia niektórych obszarów. Stąd tak istotne jest, aby zapewnić jak największej liczbie osób dostęp do czystej i bezpiecznej do spożycia wody. Musimy bowiem pamiętać, że dostęp do pitnej wody to nie przywilej a prawo każdego człowieka.

Jakub Kłoszewski

FUNDACJA DZIECI AFRYKI

al. Zjednoczenia 13

01-829 Warszawa

tel. 22-381-27-74, 601-319-878

rachunek w mBank:
04 1140 2004 0000 3302 8070 6407

09 1140 2004 0000 3902 8070 7963

kod SWIFT: BREXPLPWMBK